CÂU CHUYỆN CỦA GIA ĐÌNH JAQUET-DROZ
Pierre Jaquet-Droz sinh năm 1721 tại một trang trại nhỏ (La Ferme de Sur le Pont) ở La Chaux-de-Fonds. Ông bắt đầu quan tâm nghiêm túc đến chế tạo đồng hồ và cơ khí chính xác dưới sự dạy dỗ của những người thân lớn tuổi từ các gia đình Brandt-dit-Grieurin, Sandoz và Robert.
Ngài Pierre Jaquet-Droz
Từ 1738 đến 1747, Pierre Jaquet-Droz dành trọn vẹn cho việc chế tạo đồng hồ. Ông sản xuất một loạt đồng hồ vỏ dài (còn được gọi là “grandfather”), những bộ máy ngày càng tinh vi vượt xa mọi thứ từng được sản xuất. Sự khéo léo thủ công, bản chất tỉ mỉ và cách tiếp cận nghiêm túc với nghề của ông, cũng như việc áp dụng các nguyên tắc cơ học hợp lý, khiến ông tăng cường các bộ máy đồng hồ của mình với âm nhạc và automata (các chi tiết cơ khí chuyển động tự động). Trong thời gian không lâu, những sáng tạo của ông đã thu hút sự chú ý của những khách hàng giàu có và đòi hỏi cao.
CUỘC HÀNH TRÌNH ĐẾN TÂY BAN NHA
Vào thời điểm ông kết hôn với Marianne Sandoz vào năm 1750, ông đã vững bước trong nghề nghiệp của mình. Không lâu sau khi hai đứa con chào đời, Julie năm 1751 và Henri-Louis năm 1752, Pierre Jaquet-Droz mất vợ, theo sau là con gái năm 1755. Ông không bao giờ tái hôn, dành trọn vẹn cho việc chế tác đồng hồ. Trong một cuộc gặp gỡ sẽ thay đổi cuộc đời và chứng minh quyết định cho sự nghiệp quốc tế của mình, ông đã gặp George Keith, Earl Marischal, thống đốc của công quốc Neuchâtel, người khuyên ông nên giới thiệu những sáng tạo của mình ở nước ngoài, đặc biệt là ở Tây Ban Nha, nơi thống đốc có thể giúp đỡ giới thiệu ông ta với Hoàng gia.
Hành trình đến Tây Ban Nha của Pierre Jaquet-Droz
Với sự hỗ trợ này, Pierre Jaquet-Droz, cha vợ và một người làm thuê trẻ tên là Jacques Gevril, đã chế tạo một cỗ xe được thiết kế đặc biệt để mang sáu đồng hồ và lên đường đến Tây Ban Nha vào năm 1758. Rời khỏi Thụy Sĩ phía sau, họ đi trong 49 ngày và được đón tiếp tại Madrid bởi Don Jacinto Jovert, một nhà quý tộc Tây Ban Nha. Sau một vài tháng chờ đợi, Pierre Jaquet-Droz đã tặng đồng hồ của mình cho Vua Ferdinand VI của Tây Ban Nha. Bài thuyết trình là một chiến thắng; Quốc vương và chư hầu của ông đã chết lặng khi nhìn thấy một chiếc đồng hồ có thể điểm chuông theo yêu cầu mà không cần sự can thiệp thủ công. Vài ngày sau đó, người thợ đồng hồ đã nhận được 2.000 pistole vàng (tiền vàng Tây Ban Nha) để thanh toán cho những chiếc đồng hồ mà ông đã mang đến Tây Ban Nha, tất cả đều được mua cho các cung điện hoàng gia Madrid và Villaviciosa.
NHỮNG CỖ MÁY TỰ ĐỘNG – AUTOMATA
Khi trở về La Chaux-de-Fonds vào năm 1759, số tiền lớn mà ông đã mang về từ Tây Ban Nha cho phép Pierre Jaquet-Droz tập trung hoàn toàn vào việc chế tạo đồng hồ và đồng hồ và những cỗ máy automata để tạo nên tên tuổi. Ông bắt đầu làm việc, được sự giúp đỡ của con trai là Henri-Louis và một người con trai hàng xóm, Jean-Frédéric Leschot, người mà anh ta đã nhận nuôi sau cái chết của mẹ cậu bé. Đây là sự khởi đầu của một quan hệ đối tác chặt chẽ và hiệu quả. Từ năm 1773 trở đi, Jaquet-Droz và Leschot đã hoàn thiện và đưa ra thị trường automata ngày càng tinh vi. Tác phẩm của họ lên đến đỉnh điểm với ba máy tự động hình người: The Writer, The Draughtsman và The Musician ( Nhà văn, Người soạn thảo và Nhạc sĩ), được giới thiệu tại La Chaux-de-Fonds năm 1774.
Ba máy tự động hình người: The Writer, The Draughtsman và The Musician
Ba kiệt tác này, được những người sành sỏi từ khắp nơi trên thế giới ngưỡng mộ, củng cố danh tiếng của Pierre Jaquet-Droz và sự thành công của doanh nghiệp. Được khích lệ bởi thành công này, gia đình Jaquet-Droz đã lên đường để triển lãm những sáng tạo tuyệt vời của họ. Từ La Chaux-de-Fonds, họ đi tới Geneva và sau đó, vào năm 1775 tới Paris, nơi họ đã giới thiệu chiếc automata cho Nhà Vua Louis XVI và nữ hoàng của ông, Marie-Antoinette. Họ tiếp tục trình diễn những kiệt tác này tại các Hoàng gia của châu Âu, với các chuyến thăm tới London, Hà Lan và Flanders vào năm 1780 và 1781, cũng như miền bắc nước Pháp. Họ trở lại Paris vào năm 1782 và 1783, và đi đến Lyon vào năm 1784. Máy tự động cũng được trình diễn tại Hoàng gia Nga ở Kazan, Madrid và xa hơn nữa.
Kiệt tác The Writer của Jaquet-Droz và Leschot
Bộ máy tự động của Kiệt tác The Writer
LONDON VÀ TRUNG HOA
Vào năm 1774, Pierre Jaquet-Droz quyết định thành lập một xưởng sản xuất ở Luân Đôn, một trung tâm công nghiệp và thương mại, dưới sự quản lý của con trai ông, Henri-Louis. Hoàn toàn kiệt sức vì những chuyến đi của mình, sau này ông đã giao một số trách nhiệm của mình cho Jean-Frédéric Leschot. Leschot được giao nhiệm vụ đặc biệt là giám sát mối quan hệ kinh doanh với công ty thương mại nổi tiếng James Cox London, công ty tại Canton đã mở ra thị trường Viễn Đông cho Công ty Jaquet-Droz và trong nhiều năm đại diện cho Trung Hoa, Ấn Độ và Nhật Bản.
Pierre Jaquet-Droz luôn có niềm đam mê với thiên nhiên và các loài chim mà ông đã mang vào đồng hồ, hộp thuốc lá, đồng hồ bỏ túi và automata. Với hơn 600 chiếc được xuất khẩu sang Trung Quốc trong 10 năm, cha và con trai của Jaquet-Droz đã làm say đắm Hoàng đế Càn Long và quan lại tại Hoàng gia, những người này đều rất quan tâm đến đồng hồ cơ khí và máy tự động châu Âu. Đó là thương hiệu đồng hồ đầu tiên được nhập khẩu ở đó. Một số đồng hồ tự động và túi bỏ túi Jaquet-Droz vẫn được bảo quản cẩn thận trong bảo tàng Cung điện Hoàng gia ngày nay.
Đơn đặt hàng tiếp tục chảy về từ khắp nơi trên thế giới. Pierre Jaquet-Droz đã thành lập một nhóm các thợ làm đồng hồ giỏi nhất ở dãy núi Neuchâtel. Từ năm 1783, quản lý hoạt động tại London, được thành lập trong Tòa nhà Bartlett, đã được chuyển sang một đối tác kinh doanh mới, Henry Maillardet. Gia đình Jaquet-Droz giám sát công việc của một chuỗi sản xuất dài (thợ làm đồng hồ, thợ khắc, thợ kim hoàn, thợ tráng men, họa sĩ và nhạc sĩ) và lo liệu việc điều hành cũng như thương mại.
GENEVA
Trong mười năm, công ty tiếp tục mở rộng. Công ty bán đồng hồ, automata, đồng hồ đeo tay và cỗ máy chim hót trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Trung Quốc. Nhưng khí hậu khắc nghiệt của La Chaux-de-Fonds và sương mù London quỷ quyệt đã gây bất lợi cho tình trạng sức khỏe bấp bênh của Henri-Louis. Năm 1784, ông quyết định chuyển đến Geneva, tìm thấy đời sống nghệ thuật và văn học theo sở thích của mình. Jean-Frédéric Leschot đã sớm tham gia với ông và họ quyết định mở xưởng sản xuất đồng hồ đầu tiên của thành phố, đồng thời giới thiệu việc sản xuất những chiếc đồng hồ có các cơ cấu grand complication.
Tài năng và sự quan tâm được thể hiện bởi Henri-Louis Jaquet-Droz và Jean-Frédéric Leschot đã nhanh chóng được ghi nhận trong đời sống công dân của Geneva. Thành phố Geneva đã trao tặng cả hai giải thưởng Bourgeois d’Honneur đáng thèm muốn, và hoan nghênh sự tham gia của họ vào các hoạt động của thành phố. Jaquet-Droz được nhận vào Société des Arts mới được phục hồi, và rất tích cực trong sự tiến bộ của đào tạo kỹ thuật. Ông đã giúp thành lập một trường học kiêm xưởng tại Geneva để tạo ra các cơ hội cho đồng hồ lặp phút và phát triển nhiều dự án về kỹ thuật chế tạo đồng hồ và ủng hộ các ngành nghề liên quan đến chế tạo đồng hồ. Pierre Jaquet-Droz chuyển đến ngôi nhà của một thợ sửa đồng hồ tên là Dental, ở góc đường Rue Molard và Rue du Rhône, nơi đặt các xưởng và căn hộ của con trai ông.
ĐỈNH CAO CỦA GIA ĐÌNH JAQUET-DROZ
Năm 1784, Pierre và Henri-Louis Jaquet-Droz đứng đầu ba trung tâm sản xuất có lợi nhuận: một ở La Chaux-de-Fonds, thứ hai ở London và thứ ba ở Geneva dành riêng cho sản xuất đồng hồ sản lượng ít. Sau khi chuyển đến Geneva, Jaquet-Droz & Leschot chuyên sản xuất và xuất khẩu đồng hồ xa xỉ có tính năng automata, cơ chế âm nhạc hoặc các complication, trong khi đó, họ cũng phát triển sản phẩm máy chim hót. Việc bán hàng đã được xử lý bởi các đại lý ở Pháp trong hầu hết các địa điểm, nhưng cũng ở London và Canton. Năm 1788, sự thành công và thịnh vượng của Jaquet Droz & Leschot lên đến đỉnh điểm, nhưng giai đoạn này chỉ diễn ra thời gian ngắn.
Năm 1790, các bản mẫu được thực hiện trên đại lý chính của họ ở Trung Quốc đã trở lại không được trả tiền và khách hàng chính của họ ở London đã thất bại, khiến công ty chìm trong màu đỏ. Quan hệ đối tác với Henry Maillardet đã phải được thanh lý. Những bất hạnh này đã làm tối tăm những năm cuối đời của Pierre Jaquet-Droz. Ông rời Geneva để sống ở Bienne, Thụy Sĩ, nơi ông qua đời vào năm 1790. Con trai ông qua đời vào năm sau trong chuyến đi tới Napoli cùng vợ. Ông chỉ mới 39 tuổi.
Do hậu quả kinh tế thảm khốc của Cách mạng Pháp năm 1789 và kết quả là các cuộc xung đột nảy sinh, doanh nghiệp, hiện do Jean-Frédéric Leschot đứng đầu, gặp khó khăn tài chính nghiêm trọng. Anh ta tiếp tục làm đồng hồ giá cao, snuffbox và máy chim hót, nhưng phải thể hiện sự cẩn trọng: khách hàng được thông báo rằng giờ đây anh ta thích được trả tiền mặt hơn khi giao hàng và sẽ không bán cho các thị trường xa nữa. Các cuộc chiến tranh Napoleon, đọ sức với Pháp chống lại gần như mọi quốc gia khác ở châu Âu, chấm dứt sự thịnh vượng cho giới quý tộc và tư sản tốt. Cuộc phong tỏa lục địa, theo lệnh của Napoleon vào năm 1806, đã giết chết mọi thị trường còn lại đối với các đồ vật siêu xa xỉ và gây ức chế rất lớn thương mại với Anh. Đối với Jaquet-Droz & Leschot, đây là sự kết thúc của một thời kỳ sáng tạo và thịnh vượng tuyệt vời.
Tuy nhiên, lịch sử đã không bỏ rơi Jaquet Droz khi lần lượt có các nhà đầu tư mua lại thương hiệu và phát triển nó trở thành như ngày nay…
>> Xem tiếp phần 2
